Soru: Bir kişinin mülkiyeti kendisine ait olan bir dükkânı bankaya kiyara vermesi caiz midir? Buna İmam Ebu Hanife’ nin cevaz verdiği söyleniyor. Bu doğru mudur? Caiz olmadığını ben biliyorsam da şunu öğrenmek istiyorum: Caiz olduğunu söyleyenlerin delil olarak kullandıkları Ebu Hanife’ye ait böyle bir fetvanın ona nispeti sahih midir?

Cevap: Bir iş yerinin banka için kiraya verilmesi konusunda şaz veya mercuun anh/ daha sonradan dönmüş olduğu bir görüşü de olsa İmam Ebu Hanife’ye ait bu bapta böyle bir fetvaya vakıf olmuş değiliz. Ayrıca işyerinin bankaya kiraya verileceğini savunanların bu şekildeki bir dedile tutunacaklarını da sanmam. Belki bu istidlal sizle bu konuyu münakaşa eden kişinin kendi bilgisiyle muhasırdır Allahu A’lem. Şu da ihtimaldir ki; bu meselede İmam’a ait böyle bir görüş bulunduğunu savunan kişi, İmam Ebu Hanife’ nin Şarap fabrikasına üzüm satılması vs. gibi akitlerdeki görüşüyle meseleyi karıştırıyor olabilir.

Biz meselenin tahliline gelelim: Mülkiyeti altında bulunan bir iş yerinin bankaya kiraya verilmesi asla caiz değildir. Bugünkü aldatıcı ifadeyle “İslâmî banka” olarak geçinen, Efendimizin tabiriyle “Rüşveti hediye ismini koyarak yiyen, Şarabı nebiz diye isimlendirerek içen” bil cümle finans kurumları için de aynı şey söz konusudur. Belki, bunların yaptığı, diğerlerinin işlediği münkerden çok daha şeni’ ve çirkindir. Zira bunlar, Allah ve Resulünün mukabilinde savaş açtığı faiz yeme cürmünü Müslümanlardan gizli tutmak veya faizin ismini değiştirmek suretinde işlemektedirler. Şu halde, şanı bundan olan her nevi müessese ile yapılan icare/ kira akdi caiz olmayacaktır.

Soruda sorulmuş olmasına binaen; bu konuda İmam Ebu Hanife’ nin görüşünü nakledelim: İmam Muhammed “Kitabu’l-Asl”ında İmam Ebu Hanife’ nin Ğina ve “Nevh”[1] üzerine icare/ kira akdi yapmanın caiz olmayacağı görüşünde olduğunu nakleder. Ve Kendisiyle Ebu Yusuf’un görüşünün de bu istikamette olduğunu söyler. Hakeza yine onun naklettiğine göre; lehv kabilinden olan her bir şey üzerine, çalgı aletleri olan ney, davul gibi şeyler üzerine yapılan kira akitleri de caiz değildir. Yine, şayet bir zimmî ibadet yapması için bir Müslümandan kilise kiralayacak olsa bu da caiz değildir. Zira bu masiyettir.[2]

Kaynak verdiğimiz yere bakılacak olursa buna benzer misaller ve hiçbir İmam’ın bu konuda farklı bir görüşünün olmadığı görülmüş olacaktır. Masiyet üzerine yapılan kira akdi caiz değildir. Zira kira akdinin sıhhat şartlarından biri de kira akdi yapmaya şer’an bir maninin bulunmayacak olmasıdır. Şu halde burada kira akdini gerçekleştirmeye şer’an mani olacak bir durum vardır ki bu da masiyet üzerine yapılıyor olmasıdır. Çünkü bankalar faizli muamelelerin merkezleridir. İşyerini oraya kira vermek de masiyetin en büyüklerinden biri olan faiz pisliğini işlemesi için onlara imkân tanımak olacaktır. Bu ise asla caiz değildir. Vesselam…


[1] Cenazelerde ölünün arkasından ağıt yakması için adam tutmak…

[2] Muhammed b. Hasen eş-Şeybani, Kitabu’l-Asl, Daru İbn Hazm, Beyrut-Lübnan 2012, B.I, IV/ 16